Cash-gate, maïs-gate en Colgate

Deel 6

Cash-gate, maïz-gate en Colgate.

Mensen vragen hoe het met mij gaat. We hebben het heel erg druk dus veel afleiding. Af en toe slaat het verdriet toe. Ik heb een stapel kleren van mijn vader meegenomen om weg te geven. Ze liggen nog steeds in onze cottage. Ik vraag me af wat het met mij gaat doen als ik personeel en mensen in het dorp met mijn vaders kleren rond zie lopen. Misschien vind ik het te confronterend. Misschien vind ik het heel mooi. Ik ben er nu wel aan toe om de kleren uit te delen.

Mensen vragen hoe we het volhouden.
Ik sta altijd heel vroeg op. Ik hoor het bos wakker worden. Vaak zitten de Samango apen in de bomen achter onze cottage. Naast mij liggen 2 fantastische honden. Als die de apen in de gaten hebben springen ze blaffend te bossen in. Om onder de bomen te gaan liggen wachten totdat de apen naar beneden komen. Die natuurlijk wel link uitkijken.
Soms strijken turaco’s in diezelfde bomen neer. Vogels met grappige kuiven die in 1e instantie net zo groen als de bomen zijn. Moeilijk te spotten dus. Maar als ze wegvliegen hebben ze knalrode vleugels. Zo mooi!
In het weekend van 15 oktober hadden we een Moederdag special. We boden een high tea aan. Het hele weekend was het hartstikke druk. 3 dagen lang waren we met trifles, scones, sandwiches en taarten in de weer. Iedereen genoot van alle lekkernijen. Aan het eind van de middag schonken we champagne op de Sunsetrock. Het is zo fantastisch om mee te maken hoe een willekeurige groep mensen op zo’n manier verbonden kan worden. ’s Avonds dronken we gezellig een wijntje bij het kampvuur met enkele directeuren van grote hulp/vrijwilligersorganisaties, een medewerkster van de Britse ambassade (high commission) en de Japanse ambassadeur. Gaaf toch!
De staf…tja. Af en toe kunnen we ze achter het behang plakken. Het zijn net kinderen. Hardleers. Er is een groot verschil tussen het van dag tot dag leven van Malawianen en het westerse vooruitdenken, plannen en organiseren. Maar het zijn ook wel weer schatten. Ze doen alles wat we vragen. Misschien niet op de manier en het moment dat wij het willen (of ze laten alles uit handen vallen om het meteen te doen), ze staan wel voor je klaar. De vrouw van één van de stafmedewerkers was in verwachting. We hadden het een keer over namen. Ik vertelde hem dat mijn naam Grieks is voor vrede. Dat vond hij wel mooi. Ik ga onze baby Peace noemen zei hij. Oh, weet je dan al dat het een meisje gaat worden? Ja, ik denk het wel. Een schattig jongetje is onlangs geboren. En we noemen hem Peace! We zijn op kraamvisite geweest. Rob had babykleertjes uit Nederland meegenomen. Gelukkig met een neutrale kleur. Niet dat het ze veel had uitgemaakt. Ze zijn er dolblij mee. Wij krijgen fruit mee. Dat vind ik zo ontroerend! Fruit dat ze kunnen verkopen of zelf eten wordt weggegeven. Dit zijn de mooie momenten.
Ook hebben we een bruiloft meegemaakt. Ik moest per sé een chitenje om (een grote lap die als wikkelrok wordt gebruikt). Geen idee waarom, maar zoiets doe je dan maar. We nemen 2 gasten mee en enkele stafleden. Eerst moeten we eten. Terwijl we net geluncht hebben maar goed, zoiets doe je dan ook maar. Dan begint de ceremonie. Een kauwgom kauwende bruidegom en een bruid die elk moment in huilen uit lijkt te kunnen barsten worden naar het midden van de cirkel gebracht. Muziek gaat keihard. Mensen lopen dansend in hun richting en als ze vlakbij zijn gooien ze met bankbiljetten. Oh, daarom moesten we geld meenemen. En ohoh, ik word ook geacht al dansend dat geld naar het bruidspaar te brengen. Vandaar die chitenje. Wat een vertoning! Ik steek overal met kop en schouders bovenuit. Een dansende wazungu. Ze hebben het er vast nu nog over. Maar wel weer een leuke ervaring.

Af en toe gaan we een paar dagen weg. Niet alleen is dat nodig om bij te kunnen tanken. Ook willen we natuurlijk wat van het land zien. Zo hebben we een paar dagen in Liwonde National Park gezeten. Snoeiheet! Rond de 40 graden. De boottocht op de rivier de Shire was daarom heerlijk. Overigens, voor liefhebbers van Lord of the Rings zoals wij, Tolkien schijnt geïnspireerd te zijn o.a. door Malawi (Shire?!). De deplorabele staat van vele bomen in het land laat zich makkelijk vertalen naar de strijd van de Ents. Maar dit terzijde.
Zojuist zijn we teruggekeerd van Kasungu National Park. Weinig wildlife. Maar wel rust. En olifanten! Elke dag komen ze badderen in het meer voor de lodge waar we zitten. Soms meer dan 20. Superleuk! De 1e ochtend maakten we een wandeling rond het meer. Samen met een gewapende gids. Erg ontspannend. Totdat we een olifant dwars lijken te zitten. Als de gids het met zijn geweer op een lopen zet vinden wij dat een goed moment om ook maar te gaan rennen. Wat is dit toch iedere keer?! In Kenia een giraf, hier een olifant!

We lachen ook heel wat af. Veel van onze gasten komen vaker in Malawi of verblijven voor langere tijd in Malawi. Van hen horen we de meest komische verhalen.
Zo speelt op dit moment de cash-gate. Hoge functionarissen van het ministerie van gezondheid, de minister himself als ik me niet vergis, hebben zichzelf wat geld toegeëigend. Toen dit langzaam maar zeker bekend werd en de grond ze een beetje te heet onder de voeten werd zijn ze naar hun bank gereden. “Ik wil graag al het geld van mijn bankrekening opnemen”. Leg die 18 miljoen maar in mijn kofferbak. Wat de bankmedewerkers braaf gingen doen. Helaas had de bank niet voldoende cash in huis dus klopten ze bij de Nationale Bank aan. Die gelukkig door hadden dat hier toch wel iets geks aan de hand was.
Er zijn ook hoge regeringsfunctionarissen die hun eigen bankrekening aan hulporganisaties e.d. doorgeven. De corruptie is in ieder geval heel transparant.
Over maïs is ook heel wat te doen. Nog niet zo lang geleden was er een maïs-crisis in het land. 6 tot 7 miljoen mensen leden honger. Er gaan allerlei scenario’s maar het laatste wat ik hierover las was dat degene die met Zambia de maïs-import moest regelen onder druk werd gezet om met één bepaalde organisatie een contract af te sluiten. Zeker te weten dat in ieder geval een paar mensen absoluut geen honger hebben geleden.
Beide gates zijn nog in onderzoek. De Colgate wordt gebruikt.

Er is dan nu geen maïs-crisis, we hebben echter al de nodige crisissen achter de rug. Eerst de tonic-crisis: Coca-Cola lag met de Malawiaanse distributeur overhoop en leverde geen tonic meer. Zeer ernstig in een land waar Gin-Tonic de favoriete drank is! Daarna, niet minder ernstig, een Green-crisis: het meest gedronken bier in Malawi. De fabriek was afgebrand. Momenteel hebben we een cement-crisis. Nergens cement te krijgen. Of tegen een absurd hoge prijs. De fabriek kampt met elektriciteitsproblemen. Eigenlijk is er dus een elektriciteits-crisis. We naderen het hoogtepunt van de droge tijd. Rivieren en meren vallen droog. In een land waar de zon volop schijnt en het vaak waait wordt waterkrachtenergie gebruikt. Hoe verzin je het?! Het idee is nu toch wel om meer op zonne-energie over te gaan. Briljant!
Op de lodge hebben we zonnepanelen. En diners bij kaarslicht. Parafine voor de olielampen is niet te krijgen. De enige kaarsen die we vinden zijn goedkope knetterkaarsen, wat de romantiek bij het diner wellicht enigszins verstoort. Iedereen heeft natuurlijk gehamsterd omdat de elektriciteit om de haverklap uitvalt. En als je op afstand zit zoals wij vis je achter het net.

We hebben het nodige gedoe met de politie. Toch heeft de politie ook grappige kanten. Als je bijvoorbeeld een bekeuring voor te hard rijden hebt gehad, geldt die bekeuring voor de hele dag. Dat is toch wel heel prettig!
Houtskool is illegaal in Malawi. Vrachtwagens die houtskool vervoeren worden tegengehouden door de politie. Ze moeten hun lading afstaan. Iets voorbij de politiepost wordt de houtskool weer verkocht. Handige jongens bij de politie!
Laatst werd ik aangehouden door de politie. Dat gebeurt om de haverklap dus dat is niks bijzonders. De agent wilde weten wat we op het dak vervoerden. Ik begroet hem in Chichewa en vraag hem waarom hij dat wil weten. Wij van de politie mogen elke auto onderzoeken zegt hij. Hij praat met onze chauffeur. Die hem vertelt dat we wel eens water e.d. meenemen voor trips maar dat er nu niets in zit. De man kijkt mij aan en zegt dat als ik een verklaring in Chichewa kan afgeven het in orde is. Ik denk even na en zeg “sindikupatsa ndlama”. “Ik geef jou geen geld”. Hij schiet keihard in de lach. Gelukkig.
We mogen doorrijden.

Maar dan. De matrassen. Op een gegeven moment komen 2 stafmedewerkers naar ons toe. Er is een jongen die beweert te weten waar de matrassen zijn. Hij is duidelijk niet op zijn gemak. Komt dat door ons? Komt dat doordat hij maar wat verzint? Komt dat doordat hij het echt weet en daarmee zijn veiligheid riskeert? We doen allemaal heel geheimzinnig.
Volgens hem is er een hele keten aan mensen betrokken bij de diefstal, of eigenlijk de doorverkoop van de matrassen. Wat moeten we doen? Hem serieus nemen? De staf vindt van wel. Hele ingewikkelde scenario’s worden bedacht hoe we uiteindelijk samen met die jongen en de politie naar een resthouse in Mponela kunnen gaan om de matrassen te vinden.
Na het gesprek vertrekt de jongen. Zou hij de waarheid spreken? Maar waarom? En waarom nu? Wat schiet hij er mee op?
De jongen blijft contact zoeken. Hij is inmiddels ergens anders gaan wonen omdat er geruchten waren over zijn “verraad”. We bellen de politie om te overleggen wat we moeten doen. Er zelf op af gaan lijkt ons niet zo’n goed idee. De politie wil weten wie de jongen is. Dat vindt de staf weer geen goed plan. De politie kan hem onder druk zetten. Of erger. Ze kunnen ook de betrokkenen waarschuwen tegen een geringe vergoeding. We besluiten de politie op te halen, de jongen ergens op te pikken en dan maar te gaan kijken. Eerst moet er een huiszoekingsbevel geregeld worden. Die wij moeten betalen.
Dan ga ik weer op stap met onze chauffeur, 2 politiemensen en de jongen. Nee, de matrassen zijn niet meer in het resthouse maar ergens anders heen gebracht omdat er geruchten waren. En hup, we verdwijnen de bushbush in. Ik heb geen idee waar we heen gaan. Na kilometers gehobbel komen we in een dorpje. De jongen is al uitgestapt. Vanwege veiligheid. De politie nadert een huis. Een man rent weg. De politie er achteraan. Eén van hen keert terug: ze zouden de matrassen ondertussen weer weg kunnen halen.. De andere politieman keert terug. Ondanks een waarschuwingsschot is de man ontsnapt. Maar ja, waarom rent hij weg? Ik ben bij de auto gebleven. Er staan ongeveer 40 dorpsbewoners om mij heen. De motor blijft draaien. Of we wel veilig zijn vraag ik onze chauffeur. Jawel. Maar je weet maar nooit. Ik kan ook maar beter niet de deur op slot doen. Stel dat we moeten vluchten… Onwillekeurig kijk ik waar allemaal stenen liggen. Ze stenigen hier nogal graag heb ik de indruk.
Onze chauffeur wordt bij de huiszoeking gehaald. En komt even later weer tevoorschijn. Met een matras. Wat??!! De jongen heeft de waarheid gesproken! Wauw! Het 2e matras volgt gauw. Eén van de politiemensen staat erbij. Met zijn geweer in aanslag. Wat een dolle boel! Gauw de matrassen in de auto en wegwezen. Alsnog naar het resthouse om de eigenaar te arresteren. Een politieagent van Mponela voegt zich bij ons. De eigenaar wordt gearresteerd en komt er ook gezellig bij zitten. Best interessant hoor, om met arrestanten rond te rijden. Ook om met politie rond te rijden trouwens. Een paar keer worden mensen met vee onderweg aangesproken. Ja zegt de agent, we moeten iedereen met vee controleren want er zijn nogal wat illegale slagers. Die dus gestolen vee slachten en verkopen. Iedereen moet een eigendomsbewijs kunnen laten zien. Maar geld is ook goed. Hoor ik later van onze chauffeur want ik zit erbij en kijk ernaar. Wat ontzettend irritant! Wij betalen het rondrijden en ondertussen verdient de politie met allerlei zeer dubieuze praktijken. Ik zeg dat ze zich alleen met onze zaak moeten bemoeien. Ja maar mevrouw, u weet, wij hebben maar 1 auto.
Weer terug naar Ntchisi. De arrestant wordt opgeborgen. Of ik nog even meega naar een kamertje. En ja hoor….wij ontvangen graag nog een allowance van u. Ieder 10.000. Ik word weer pisnijdig. Hoeveel verdien je eigenlijk? 42.000. Dus op 1 zo’n dag krijg je gewoon ¼ van je maandsalaris! Ja maar mevrouw, wij lijden honger. Ja, en nu moet iemand anders lijden omdat ik dit moet betalen.
Ik krijg wel netjes een kwitantie.
Later vertelt onze chauffeur dat hij ook een zaak heeft (mensen die zijn zoete aardappels hebben gekocht maar niet betaald). Ook hij moet die allowance betalen maar kan dat niet. En as je niet betaalt doet de politie niets voor je. De politie is er dus alleen voor mensen met geld. Dat bedoel ik! Vervolgens vraagt de politie om benzinegeld zodat ze ’s nachts met hun eigen auto alsnog de gevluchte man kunnen arresteren. En nog meer mensen. Ik betaal weer. Nu moeten we doorzetten. De volgende nacht gaan onze chauffeur en ik ’s avonds op pad. De politie heeft hem nodig om het huis van één van de verdachten aan te wijzen. Andere stafmedewerkers snappen er niets van. Nog nooit zijn we ’s avonds weggegaan! We kunnen niets vertellen. Hoe minder mensen het weten hoe beter. De politie komt niet. Problemen met de auto. Ja natuurlijk. En wij kunnen zeker voor de reparatie betalen?!
We spreken af voor de volgende avond. We wachten bijna 2 uur in het stikdonker. Ook wel apart hoor. We staan op het punt het op te geven als we lichten zien verschijnen. Een auto met 12 agenten stopt naast ons. Onze chauffeur gaat met hen mee. Ik krijg een bewapende totaal onbekende politieman in de auto, om mij te beschermen. En hoe veilig moet ik me bij hem voelen?! Gelukkig heb ik een slasher meegenomen, een ding waarmee o.a. gras wordt gemaaid. Nou ja, beter iets dan niets. Ik vind het wel spannend. Niet zozeer voor mezelf maar voor onze chauffeur. Een tijdje later komen ze terug. Een snelle overstap en weg is de politie. Met een arrestant. Operatie geslaagd.
De volgende dag een telefoontje van de politie. De arrestant heeft gepraat. 2 leden van het patrolteam zijn bij de diefstal betrokken. Ook dat nog! Eén van hen is ergens anders aan het werk. De ander moet met een smoes naar de lodge gelokt worden zodat de politie hem kan komen arresteren. Zo gezegd zo gedaan. De smoes dat er geld verdiend kan worden werkt altijd.
Ook hij praat. Degene die hen de sleutel heeft gegeven is de nachtbewaker. Dus toch! Of niet? Wordt hij genoemd omdat hij toch al verdacht was?
Dus de nachtwaker moet weer gearresteerd worden. Of we hetzelfde met hem kunnen doen, namelijk naar de lodge lokken. Tja. We willen niet de reputatie krijgen dat mensen die gevraagd worden naar de lodge te komen kans lopen gearresteerd te worden. We piekeren ons suf hoe we dit voor elkaar moeten krijgen. Soms is de oplossing zo simpel! De volgende dag staat hij namelijk op de stoep! Hij heeft gehoord van de arrestaties, meent dat zijn onschuld nu wel duidelijk is en wil de lodge aanklagen. Vanwege onterecht ontslag of zo. Dus ik zeg dat ik een beter idee heb. Wij moeten toch boodschappen doen in Ntchisi. Laten we samen gaan, de politie bezoeken en als zij verklaren dat hij niet betrokken is gaan we samen weer terug naar de lodge om e.e.a. op te lossen en af te werken. En hij trapt er in! Zonder problemen stapt hij met onze chauffeur en tuinman (die er niets van snapt maar het leek mij beter om er nog iemand bij te hebben) in de auto. En we leveren hem keurig netjes af bij de politie. Alwaar de gearresteerde patrolteam man hem aanwijst als mededader. De politieman vraagt aan mij in hoeverre de gearresteerde nachtwaker kans zou maken op het miljoen dat hij had willen claimen. Een miljoen??? Zero kans. Eerder dat de lodge nog wat te claimen heeft. Een klein beetje grootspraak, maar wie weet is de politie een deel van dat miljoen beloofd in ruil voor…
Nu is het wachten op de rechtszaak.