Back in Malawi. Back in court!

Ik zit in een leeg huis. Nou ja, leeg. Lieve help, wat kunnen mensen in 46 jaar veel verzamelen! Ik snap best wel dat je goede spullen niet zomaar weg moet gooien, maar het is een beetje overdreven om echt àlles te bewaren. 2 in plaats van 6 koffiezetapparaten lijken mij meer dan voldoende.

En toch is het huis leeg. Het klopt niet.

Rob is alweer terug naar Malawi. We kwamen voor een maand vakantie. Er is vervanging geregeld voor een maand, maar dan moeten wij er weer zijn. Vakantie of geen vakantie. We besluiten dat Rob terug gaat en ik nog wat langer in Nederland blijf. Zoveel te doen. Zoveel te verwerken.
Wij verbleven in mijn ouderlijk huis. Ons eigen huis in Haarlem is verhuurd. We overwegen om tot verkoop daarvan over te gaan. Een goed moment volgens de markt. Een slecht moment volgens onze eigen monitor.
Rob vertrekt op 3 mei. Ik breng hem naar Schiphol en hem door de douane zien lopen voelt als weer een verlies. Hoe lang gaat het duren voor we elkaar weer zien?
Mijn 1e avond alleen valt eigenlijk nog mee. Ik had gedacht dat het huis vol herinneringen mij teveel zou zijn.
Dat wordt de volgende avonden wel anders. Ik denk dat ik bijna alles in huis in mijn handen heb gehad. Aan alles kleeft emotie. Onze geboortekaartjes, diploma’s van mijn ouders, stápels dia’s/foto’s/films/video’s. Smeedwerk van mijn vader, handwerk van mijn moeder, onze kleuterknutsels. Gelukkig hebben we hele lieve vrienden die vragen of ik iets kom drinken, om even een wandelingetje te maken, om met lekker eten verwend te worden, om gewoon er even te zijn.
Ondertussen heeft Rob het heel druk. We proberen dagelijks contact te hebben maar dat lukt niet. Malawi en internet zijn 2 aparte werelden.
Hij heeft het zwaar. En ik ook. We maken ons zorgen om elkaar. Bij mij worden galstenen geconstateerd. Wel ja, dat kan er ook nog wel bij. Voor een operatie moet ik nog zeker 2 maanden in Nederland blijven.
Ja. Dat gaan we dus echt niet doen!
Ik ga Rob niet maandenlang alleen laten. De staf heeft namelijk een brief geschreven. Aan de eigenaars van de lodge. Om hen te vertellen dat wij hele slechte managers zijn. Vooral omdat wij hun fooiengeld stelen. Want alleen als wij er zijn is er weinig fooi. Uiteraard ligt hun verdenking voor de hand. Wij hebben de sleutel van de fooienpot. En wie kan de verleiding om een paar centen te stelen van mensen die het goed kunnen gebruiken nou eenmaal weerstaan?!
Maar ergens begrijpen we het ook wel. Er verdwijnt geld op de lodge. Rob had ook al geconstateerd dat er iets met de fooienpot aan de hand is. In ieder geval vindt de staf het beter dat het fooiengeld voor de managers is en dat zijzelf 50% salarisverhoging krijgen.
En oh ja, wij houden ook belasting in op hun salaris, vooral op overwerk e.d. Volstrekt belachelijk natuurlijk. En volstrekt volgens de wet.
Uiteraard zijn wij heel boos. En teleurgesteld. Mijn 1e reactie was “kom jij maar naar Nederland in plaats van dat ik naar Malawi ga. Zijn ze helemaal gek geworden?!”
Rob vindt dat aangezien het een brief aan de eigenaars is het in 1e instantie aan hen is om te reageren. En de reactie is goed: ga eerst een gesprek aan met de managers.

Op 5 juni reis ik terug naar Malawi. De deur achter me dichttrekken in de wetenschap dat ik hier nooit meer kom, afscheid nemen van zoveel lieve mensen, afscheid van Nederland, pffff, een zware dag.
Maar…na een maand van scheiding zijn Rob en ik weer bij elkaar. We kunnen samen zijn verjaardag en onze 10e trouwdag vieren.
Ik merk dat bij terugkomst op de lodge de brief van de staf door mijn hoofd speelt. Met gemengde gevoelens.
We houden enkele staff meetings om de brief te bespreken. Ons wordt in ieder geval duidelijk dat het belastingsysteem niet begrepen wordt. Het werkt hetzelfde als in Nederland, namelijk met belastingschijven. De staf denkt dat als ze in de hoogste schijf vallen er over het hele salaris belasting moet worden betaald. En dat is natuurlijk niet zo. Verder kunnen wij weinig aan het systeem doen. Volgend jaar zijn verkiezingen, dus we stellen ze voor op de partij te stemmen die belastingverlaging belooft. De staf denkt niet dat ze daar met z’n negenen veel invloed op kunnen hebben.  En elke regering is corrupt, dus het maakt eigenlijk ook niet zo heel veel uit.
Verder bieden wij de staf aan om de fooienpot zelf te beheren, als ze ons niet vertrouwen. Dat vinden ze gek genoeg niet zo’n goed idee. Misschien vertrouwen ze elkaar niet?!

Maar dan!

Ook wij maken ons zorgen om geld dat verdwijnt. Rob had al gemerkt dat er minder in de fooienpot zat dan zou moeten zitten. Hij had een gast dollars erin zien doen, en die zaten er niet in toen de fooienpot geopend werd. Wij vinden het heel naar voor de staf omdat ze het geld zo goed kunnen gebruiken.

En dit is niet het enige geld dat verdwijnt. De groep die begin maart is geweest heeft een donatie gedaan ten behoeve van het bos. Na dat weekend was er best veel geld op de lodge. Het zat allemaal in afgesloten geldkistjes, in een afgesloten kist, in onze afgesloten cottage. Op dinsdagavond slaan de honden heel even aan tijdens ons avondeten, dat wij altijd in de lodge gebruiken. Als we teruggaan naar de cottage blijkt onze deur open te staan. De kist is open, de geldkistjes zijn weg! De nachtwakers hebben niets gemerkt, behalve dat de honden even geblaft hebben. Bijna 1 miljoen kwacha (ca. 1400 dollar) is gestolen. We staan voor een raadsel. Geen inbraaksporen. Niets. Rob belt de politie, onze hoop in bange dagen. Die hebben een wonderlijke reactie: “ja, jullie hadden dit weekend een grote groep op de lodge dus zal er wel veel geld zijn geweest”. Duhhhh?!
Afijn, de politie komt de volgende dag. Mèt eigen auto, geen verzoeken om benzinegeld of allowances. Wauw! Ze doen een onderzoek naar vingerafdrukken. Geen resultaat. Het moet iemand zijn die de lodge goed kent, die de routines weet en die met de honden kan omgaan. Die hebben namelijk iets te eten gekregen.
Daags hierna komt de diefstal op de radio. Lekker dan. Nu denkt iedereen dat hier veel geld valt te halen.
Al het geld is dus weg. We moeten mensen betalen die wij ingehuurd hebben. Nu kunnen we met recht zeggen dat we hetzelfde probleem hebben, namelijk geen geld. Alleen van ons wordt het niet geaccepteerd. Wij hebben altijd geld, denken ze. En als de lodge het niet heeft, hebben wij het zelf. Het lijkt onvoorstelbaar dat ze ons niet geloven, maar het zou zomaar kunnen dat ze ons verdenken van de diefstal. Wat op zich begrijpelijk is. Wij hebben de middelen en gelegenheid. Alleen geen motief. Er is ook geld van onszelf verdwenen en het is een beetje raar om je eigen geld te stelen. Of buitengewoon slim.

Als we naar Nederland gaan is het nog niet opgelost. We worden een beetje moe en moedeloos van alle diefstallen. Wat is er toch aan de hand?

Dat wordt duidelijk als we beiden weer terug op de lodge zijn.  We proberen van alles te doen om het geld veilig te stellen. Maar wat we ook doen, het helpt niet. Rob heeft geluids- en licht alarmen uit Nederland meegenomen. Helaas werken de licht alarmen op solar en daar heb je binnenshuis niet zo heel veel aan. De geluid alarmen plaatsen we o.a. in onze cottage. Soms vergeten we het uit te zetten als we binnenkomen en krijgen iedere keer een hartverzakking van de herrie. Waar overigens verder niemand op reageert. Dus wat heb je er eigenlijk aan?!

We plaatsen ook infrarood camera’s. Die zijn eigenlijk bestemd voor onderzoek in het bos maar hé, het werkt ook voor beveiliging.

Als we op een ochtend de beelden bekijken valt onze mond open. We hebben een stoffen beurs met geld in de lodge laten liggen. Het zit in de laptoptas, waar de laptop bovenop ligt. We zien één van de nachtwakers doelbewust naar de tas lopen, de beurs eruit halen, geld pakken en alles weer terug leggen. Behalve het geld dan.
Ook zien we dat hij loert naar de fooienpot die iets meer buiten bereik staat. Vermoedelijk ontdekt hij het alarm en ziet van verdere actie af.
Wauw!
Hoe is hij binnengekomen? Nachtwakers horen buiten te zijn.
Gelukkig gaat het niet om veel geld. Zo verstandig waren we wel.
Dit gebeurt de avond voor een druk weekend, waar we al het personeel hard nodig hebben. We besluiten met maatregelen te wachten tot na het weekend. Ik weet niet of het me lukt normaal tegen deze nachtwaker te doen. Het zou zomaar kunnen dat ik hem voor zijn kop sla. De eikel!
Ik heb hem niet voor zijn kop geslagen. Hoewel ik dat zeer graag had gedaan.
We zeggen tegen de staf dat de fooienpot de dinsdag na dat weekend wordt geopend tijdens een speciale staff meeting. Normaal wordt de fooienpot elke 15e van de maand geopend maar deze keer heeft de staf besloten te wachten tot na dit (volle) weekend. Wij benadrukken dat iedereen aanwezig moet zijn en dat dat een goede reden heeft. We gaan namelijk een showtje weggeven, maar dat vertellen we ze natuurlijk nog niet. Ze vinden het wel gek maar stemmen er gelukkig mee in.
De ironie wil dat de bewuste nachtwaker op maandag een verzoek indient om ander werk te krijgen. Het nachtwerk is niet goed voor zijn gezondheid. Hij moest eens weten! Wat er de volgende dag gaat gebeuren is zeker niet goed voor zijn gezondheid.

De volgende ochtend is iedereen aanwezig. Wij beginnen de meeting met de opmerking dat we afscheid van iemand gaan nemen. Wij overhandigen de nachtwaker een brief. Zijn ontslagbrief. En we leggen enkele foto’s op tafel. Vol ongeloof gaan de foto’s van hand tot hand. Het duurt even voordat iedereen snapt wat er op te zien is. En dan is het stil. We vragen of hij nog iets te zeggen heeft. Hij geeft toe dat hij het geld gepakt heeft (is ook een beetje moeilijk te ontkennen met de foto’s die voor zich spreken), zegt dat hij zijn ontslag verdient en dat het hem spijt. Ik heb met hem te doen (dat gevoel verandert vrij snel), niemand had dit ooit van hem verwacht.
Later op de dag komt de politie hem arresteren. Die hadden we al ingelicht. De staf is van slag. De politie vraagt aan hem hoe hij het gedaan heeft. En hij vertelt dat de buitendeurdeur van een kamer niet op slot was en dat hij de beurs op de tafel had zien liggen. Aan de hand van de foto’s kan ik de politie laten zien wat een flauwekul dit is.
De volgende dag vraagt de politie of we hen op kunnen komen halen. Ja hoor, daar gaan we weer!
Later blijkt dat ze sleutels willen uitproberen die de nachtwaker bij zich had. Het zijn de reserve sleutels van de lodge (het hoofdgebouw) en van onze cottage! Sleutels die allang kwijt zijn. Dachten we. Op mijn vraag hoe hij daaraan komt antwoordt hij dat hij de sleutels 2 weken geleden gevonden heeft, verstopt in het plafond van één van de opslagruimtes. Niet alleen een dief maar hij is ook nog eens een grote leugenaar. Ik kan hem wel weer slaan!

2 dagen later hijs ik me achter op een brommer en ga weer naar het politiestation. Ze hebben huiszoeking gedaan en nog meer sleutels gevonden. En dat blijken zowel de sleutels van de grote kist in onze cottage te zijn, als de sleutels van de gestolen geldkistjes. En nog eens sleutels van eerder gestolen geldkistjes. Dit verklaart een hele hoop! Mogelijk zit hij al die tijd al achter alle diefstallen, die voor iedereen steeds een raadsel waren. Zou hij ook met de diefstal van de matrassen te maken hebben? Hij was per slot van rekening de “andere” aanwezige nachtwaker, die getuigd heeft tegen de destijds gearresteerde nachtwaker en verklaard heeft dat deze de halve nacht afwezig was. Ongelofelijk!
De nachtwaker wordt erbij gehaald. De politie zet hem behoorlijk onder druk (leuk dat je daar altijd bij mag zijn?!) maar hij bekent alleen deze laatste diefstal.

Een week later zit ik in de rechtbank. Het voelt vertrouwd 😊. Gelukkig hebben ze mij nu inmiddels enigszins begrepen en wordt onze zaak als eerste behandeld. Voordat het begint spreekt de aanklager mij aan. Kan ik bewijzen hoeveel geld de nachtwaker gestolen heeft? Hij beweert namelijk maar 14.000 te hebben gepakt, wij zeggen dat het 40.000 is. Ik vertel de aanklager dat 14.000 betekent 7 briefjes van 2000 (want er zaten alleen maar briefjes van 2000 in). Zowel Rob als ik voelden aan de beurs dat er verschil was. Dat voel je niet met 7 briefjes, wel met 20. En dit is bewijs? De aanklager vindt van wel. Overigens doet het bedrag niet toe aan de strafmaat. Diefstal is diefstal.
Binnen 1 uur is het hele proces afgerond. Overtuigend bewijs. De aanklager had 10 jaar geëist. Oei, dat is wel erg lang! De nachtwaker mag nog iets zeggen voordat de rechter uitspraak doet. Hij doet een beroep op haar medeleven: denk alsjeblieft aan mijn 5 kinderen. De rechter is daar heel kort over. Daar had je zelf aan moeten denken.
Hij krijgt 6 jaar. Het minimum is 5 jaar. 10 jaar vond ze teveel, omdat dit zijn 1e veroordeling is. Maar ik vond het bijzonder wat ze wel in de strafmaat meenam. Namelijk niet alleen dat hij als nachtwaker een speciale verantwoordelijkheid had, maar ook dat er zoveel mensen graag een baan op de lodge zouden willen hebben (sowieso een baan) en dat hij die “zomaar” heeft weggegooid. Hij wordt afgevoerd. Met een trui van mijn vader aan, wat mij enorm stoort en verdrietig maakt. Mijn vader had een groot gevoel voor rechtvaardigheid en zou nog geen cent stelen van iemand. En dan loopt zo’n dief en leugenaar met zijn kleren rond! Ik kan wel blijven slaan!
De sleutels komen echter helemaal niet aan de orde. Ik ga op het politiebureau polshoogte nemen. Ze hebben de sleutels achter gehouden, omdat er nòg een proces komt. Ze willen de nachtwaker namelijk beschuldigen van de diefstal van 1 miljoen. En daar zijn de sleutels bewijsmateriaal voor. Oké. (Aangezien ik de politie niet helemaal vertrouw heb ik al hele visioenen gehad van politielui die met hun gezellige geweren ook een nachtelijk bezoekje aan de lodge komen brengen. Ze kunnen zo overal naar binnen met die sleutels). Uiteraard zeg ik dat we ondertussen alle sloten gaan vervangen. Wat we inmiddels ook hebben gedaan.

Het houdt de staf lang bezig. Zij vinden eigenlijk dat het salaris dat wij niet uitbetaald hebben aan de nachtwaker aan hun gegeven moet worden. Als vergoeding voor het verlies van al het fooiengeld. Dat doen we natuurlijk niet maar we vinden het wel heel rot voor ze.

We hebben nog een meeting als één van de eigenaars een paar dagen op de lodge is. Nogmaals wordt het belastingsysteem uitgelegd. Maar ook wordt om een excuusbrief gevraagd. Ze hebben ons per brief beschuldigd van diefstal en moeten dus ook per brief hun excuses aanbieden.
Het duurt maar 3 weken totdat wij de excuusbrief hebben. Hoe lang zouden ze over de klaagbrief gedaan hebben?!
Overigens is het vaker gebeurd dat de staf een brief stuurt naar de eigenaars met allerlei wensen en klachten.
Daags na de meeting, maar nog vóór het proces, krijgen we bezoek van de vrouw en zus van de nachtwaker. Een derde persoon, die als gids heeft gefungeerd voor de groep Amerikanen van begin maart en die wij verdenken van betrokkenheid bij de diefstal, is erbij als vertaler en mediator.
Ze komen vragen of wij de nachtwaker kunnen vergeven. Hij heeft geen goede gezondheid en gevangenis gaat hij waarschijnlijk niet overleven. Als wij de aanklacht intrekken gaan ze er met de hele familie voor zorgen dat het geld wordt terugbetaald. Bovendien gaat de hele familie eronder lijden als hij in de gevangenis moet blijven. Het spijt ons zeer, vooral voor vrouw en kinderen, maar vergeven is niet aan de orde. De zaak is overgedragen aan de politie. Hij had zelf aan al deze dingen moeten denken voordat hij zijn stommiteit beging.
Nou, of we in dat geval de borgsom dan willen betalen, zodat hij nu vrij kan zijn.
Hoe verzin je het?! Om diegene die je besteelt te vragen om de borgsom te betalen! Toch kost het moeite een gevoel van schuld te onderdrukken. Deze vrouwen gaan het moeilijk krijgen. Zij, en de kinderen, kunnen er niets aan doen. De nachtwaker heéft een zwakke gezondheid en zou inderdaad kunnen overlijden (kan altijd natuurlijk). We houden voet bij stuk.
We hebben een paar stafleden gevraagd om hun mening. Uit nieuwsgierigheid. Het antwoord varieerde van vergeven tot kill. Dat laatste heb ik hopelijk verkeerd begrepen.
Het wachten is dus op het volgende proces.

Oh. En dan het bos! Toen Rob terug kwam in mei waren er allerlei activiteiten in het bos. Illegale welteverstaan. In maart zijn wij gestopt met patrouilleren. Omdat het geld weg was, maar ook omdat het vechten tegen de bierkaai leek. Daarna merkten wij al dat er van alles gebeurde.
Nu was het zo erg, dat de community op een gegeven moment de weg heeft geblokkeerd omdat het hout per truck werd afgevoerd. Hoe het allemaal precies zat zullen wij nooit weten, maar blijkbaar heeft de illegale houtkapper geld gegeven aan de groep die er stond. Ook de boswachters schijnen wat toegeschoven te hebben gekregen. Deze zijn later trouwens gearresteerd en zijn nu in afwachting van hun proces. Het hout is uiteindelijk door de opper-boswachter in beslag genomen. Wat zou hij daarmee gaan doen?!
Maar nu, nu wordt er legaal gekapt. De overheid heeft percelen dennenbomen verkocht. Al wekenlang klinkt het geluid van motorzagen. Afschuwelijk. Wij zijn ontsteld!  Eén dag voordat er begonnen werd met kappen kwam iemand vertellen dat dat ging gebeuren. Geen overleg, geen eerdere informatie. Niets. Maandenlang heb ik, samen met het patrouilleteam, door het bos gerend als grote boze witte heks om al die stoute mensen te arresteren, toe te spreken of zelfs gereedschap af te pakken. Alles om de regering te helpen het bos te beschermen en nu kapt diezelfde regering achter onze rug om honderden bomen. Weliswaar dennenbomen, die niet inheems zijn, maar ze staan er al heel lang en het is het leefgebied van diverse dieren. Onder andere de Samango Monkey, die hier als een van de weinige plekken in Malawi voorkomt. Het is ontzettend erg wat er gebeurt!

En dan komt de opper-boswachter op bezoek. De 1e keer sinds dat wij de lodge managen. Wat zal die te vertellen hebben? Wat zal hij komen halen?
En ja hoor, of wij willen assisteren bij het schoonmaken van de brandgang rondom het bos. Wat de lodge samen met de community en andere partners al een aantal keer gedaan heeft. Nou, dan is hij wat mij betreft volledig aan het verkeerde adres! Wat een lef! Haarfijn wordt hem uitgelegd dat op de 1e plaats het geld daarvoor is gestolen. Op de 2e plaats…WAAR ZIJN JULLIE MEE BEZIG??? Hij vertelt dat 2 van de 3 percelen per opbod zijn verkocht en dat dit in de krant heeft gestaan. Die hier niet te krijgen is. Wij vragen hem waarom de community van niets weet. Waarom zij niet geïnformeerd en betrokken zijn. Waarom zij geen bod hebben kunnen doen. Want de community wordt er met deze acties geen cent wijzer van. Tot 2016 was er een overeenkomst dat de community zou delen in eventuele opbrengsten van het bos. Nu deze overeenkomst is afgelopen wordt er “ineens” geoogst (zoals de opper-boswachter het noemt) en de community heeft het nakijken.
De opper-boswachter snapt het allemaal. Oh ja, hij gaat het zeker meenemen naar zijn bazen. Nee, er zijn geen plannen om te herplanten. De natuur moet zijn gang gaan. Ja, nu wel! En oh ja, de regering heeft gewapende boswachters ingezet om het bos te beschermen. Waar die uithangen, en waarom nu…geen idee. Af en toe horen we geweerschoten. Om de bevolking af te schrikken wordt gezegd. Ik hoop dat dat waar is. Hij vraagt hoe het met de Community Box zit. Oh nee hè, hij ook al! Weer leggen wij uit dat het geld is dat door gasten wordt geschonken en dat door de lodge wordt beheerd. Er worden projecten mee gesteund. Projecten die de community zelf aandraagt. En wat ze zelf moet uitvoeren, het geld wordt gebruikt om hen van de benodigde materialen te voorzien. Het geld is dus niet van de community. Het is niet bedoeld om de senior chief te eten te geven. Of andere armlastigen te helpen. En wat heeft de opper-boswachter hier eigenlijk mee te maken?? Blijkbaar is hij er in een meeting op aangesproken. Dus hij wil nu wel eens weten hoe het zit. Nou, dan weet hij ook meteen dat de box nagenoeg leeg is.

De lodge is veilig voor brand. We hebben een enorme brandgang rondom laten aanleggen. Het bos kan afbranden, de lodge bijna niet. Tenzij we weer onze eigen composthoop in de fik steken.
Toch voelt het natuurlijk niet goed. Het bos geeft bestaansrecht aan de lodge. Gasten gaan hier echt niet meer komen als er geen bos meer is. Bovendien voorziet het bos de hele omgeving van water. Dus ook de lodge. Om het maar niet te hebben over alle bijzondere bomen, planten en dieren.

Over water gesproken, ook de waterboard is op bezoek geweest. Ze beweren dat de lodge voor het water moet betalen. Iedereen weet ons blijkbaar te vinden als het om geld gaat. Maar weer, het verkeerde adres.
Ze komen terug.
Zeggen ze.

Wat in ieder geval terugkomt is ons eigen afval. Laatst waren hier 2 meisjes. Dochters van één van de stafleden. Ze hadden op school wat geknutseld en kwamen dat verkopen. Kleurrijke papiertjes geplakt/geniet/genaaid op zilverpapier, wat me allemaal erg bekend voorkwam. Omdat ik het aandoenlijk vind betaal ik een klein bedrag voor de kunstwerkjes.
Briljant toch, om je eigen afval terug te kopen!

Ondertussen genieten wij van heerlijke kazen uit Nederland (dank je wel lieve Dorothé, Janneke en Dymph), hebben we een lekker wijntje van Paul opengetrokken op Rob zijn verjaardag, snoepen we af en toe van de pepermuntjes van Cor (en nog steeds van de Haagse hopjes!). En ben ik eindelijk in het boek van Iris Hannema begonnen, dat ik van Nelly en Walter heb gekregen (citaat: “ik wil zo graag van Afrika houden maar het lukt me niet”).