Deel 9 vrienden en verlies

22 april 2018 - Drunen, Nederland

Een van de mensen die we wel eens inhuren staat met iemand te praten, die net met de motor aan is komen rijden. Ik vraag wie het is, achterdochtig voor elke vreemde. Een vriend, zegt hij. Oh, en wie is het dan? De zoon van..hij noemt een naam. Ah, welke zoon? Ik weet niet hoe hij heet. Oké, vriendschap op Facebookniveau.
Ook de staf praat over collega’s als vrienden. Maar hoe bevriend zijn ze dan eigenlijk? We gaan een teambuilding middag houden. Eens even kijken hoe diep de vriendschappen gaan. Of ze elkaar vertrouwen. Of ze zichzelf en hun “vrienden” als team zien.

We beginnen met een verplichte lunch. Dat gaat goed. Eten verbindt.
In de tuin vragen we wie zich achterover durft te laten vallen en op te laten vangen door een “vriend”.  Een vrijwilliger wordt aangewezen. Als hij, net, niet valt volgen er meer. Het gaat steeds beter. Zie je wel, “vrienden” laten elkaar niet vallen.
Hoe zit het met delen? Regelmatig is ons opgevallen dat als er iets te delen valt sommige “vrienden” worden vergeten. De dagploeg bijvoorbeeld moet alles klaarzetten voor de nachtwakers zodat zij hun eigen maaltijd klaar kunnen maken. Soms staat er niets klaar. Soms eet de dagploeg alle eventuele extra’s op.
We geven 4 stafleden kleding die door gasten voor het personeel zijn achtergelaten. 7 stuks. De overige 4 aanwezige stafleden moeten 7 appels en 8 sinaasappels verdelen.
Het groepje met de kleding is na 2 minuten klaar. Als het andere groepje klaar is laten we ze uitleggen hoe ze alles verdeeld hebben en waarom. En gelukkig gebeurt precies wat wij verwacht hadden. Het “kleding” groepje heeft alles onderling verdeeld. Hebben jullie aan jullie “vrienden” gedacht? Nou, we moesten toch alles verdelen? Ja, maar we hebben alleen gezegd dat de kleding voor de staf is achtergelaten.
En het fruit? Ieder heeft een appel en een sinaasappel voor zich liggen. De rest is voor de “vrienden”.  Oké, dat lijkt er al meer op.
Voor de lunch hadden we 5 worstjes gegeven. Restant van het ontbijt. De 1e reactie: dat zijn er 3 te weinig! Helaas pindakaas, hier moeten jullie het mee doen. Overigens is de staflunch altijd een discussiepunt. In Malawi, maar volgens mij in heel Afrika, is vlees/vis/ei noodzakelijk bij de maaltijd om kracht op te bouwen.  Althans, dat vinden ze zelf.
Afijn, we vragen hoe ze met de worstjes zijn omgegaan. Die zijn eerlijk in 8 stukjes verdeeld.
Onze boodschap: niet alleen het delen van eten en kleding, maar ook van informatie is heel belangrijk. Nou, die komt wel over…
Informatie dan. We gaan naar de grootste kamer in de lodge. 3 vrijwilligers melden zich aan. We blinddoeken er 2. Zij moeten een bed opmaken. De derde, een kok, moet hen aanwijzingen geven. Nou is één van de 2 toevallig een nachtwaker die nog nooit in die kamer is geweest. Hilarisch. En chaotisch. Uiteindelijk geven ze het op.
Dus wij vragen waarom ze niet in de opdracht geslaagd zijn. Nu blijkt echt wel iets van teamgeest te bestaan, want de conclusie is unaniem: het was donker!
Oké, geblinddoekt zijn helpt niet. Maar het helpt ook niet als nummer 3 druk staat te wijzen en met armen staat te zwaaien.  Oh ja, dat misschien ook.
De één na laatste opdracht is voor de hele groep: wij willen over 2 uur een braai voor 10 mensen hebben en aanbevelingen over beveiliging van de lodge. Wie wat wanneer doet maakt ons niet uit.
Enkele randvoorwaarden: bij de braai géén nsima (volgens ons een baksteen in de maag, volgens de staf een dagelijkse noodzaak) en minimaal 1 salade.
De laatste opdracht is natuurlijk genieten van de braai. Volgens één van de stafleden moeten we dit vaker doen. Ik denk dat hij de braai bedoelt.

Toch komen uit de beveiligingsadviezen enkele opmerkelijke zaken naar voren. We kunnen bijvoorbeeld beter de was ’s avonds van de waslijn afhalen. Het kan gebeuren dat handdoeken of lakens meegenomen worden. Huh? Nooit aan gedacht. En oh ja, als wij (solar)batterijen opladen kunnen we dat beter niet bij de cottage (onze woning) doen omdat ze daar meestal uit het zicht voor ons zijn.
Moeten we dan ècht alles in de gaten houden?!

Vrienden. Dat betekent dat je elkaar helpt. In Malawi betekent helpen dat ik iets voor jou doe en jij betaalt mij ervoor.
Begrafenissen bijvoorbeeld. Een staflid vroeg onlangs of hij die middag vrij kon zijn. Hij wilde een begrafenis bijwonen. Oh jee, iemand van de naaste familie? Nee, iemand uit het dorp. Als wij aangeven dat we gasten hebben en dat het wel heel slecht uitkomt begint hij heel ongelukkig te kijken. Ik móet erbij zijn. Hoezo? Je moet ook werken. Dat weet toch iedereen?! Ja, maar als ik niet ga en stel dat mijn broer overlijdt, dan komen ze ook niet naar zijn begrafenis. Nou en, denken wij dan, hoe erg is dat! Later, veel later, horen we dat je geacht wordt de begrafenis van een dorpsgenoot bij te wonen. Er moet namelijk geholpen worden. Met het graf graven, met het lichaam dragen, met eten koken voor alle aanwezigen. En ook met een financiële bijdrage, want al dat eten kost geld. Dus als jij niet komt helpen komen ze jou ook niet helpen. Geen Dela in Malawi. Geen koeltafels zodat begrafenissen dezelfde dag, als de familie aanwezig is, en anders de volgende dag moeten plaatsvinden.

In januari en februari is het best rustig op de lodge geweest. Dat is in maart heel wat anders! Het 1e weekend is het volle bak. Een groep van een Amerikaanse universiteit heeft de lodge afgehuurd. Elk jaar komt één van de professoren met een groep studenten. Voor een cursus, niet voor de ontspanning. Zij bezoeken een 3-tal plaatsen/projecten, waaronder “onze” lodge. In Amerika hebben ze van alles gedaan om van alles in te zamelen en dat hebben we geweten. In no time is de lodge omgetoverd tot een soort open opbergruimte. Zeg maar een walk-in-closet maar dan een van buitenproportioneel formaat. Wat een puinzooi! Ze houden meetings, gaan naar de kerk, spelen met de kinderen op school en delen van alles uit. De grote weldoeners! Als traktatie voor de studenten is een Gule Wamkule georganiseerd. The Big Dance. In al die tijd dat wij hier zijn hebben we die nog niet meegemaakt. Dus ook een traktatie voor ons! De Gule Wamkule behoort tot Cultureel Erfgoed en wordt eigenlijk bij hele speciale ceremonies opgevoerd, zoals het installeren van een nieuw dorpshoofd. Met zelfgemaakte maskers worden er via dansen allerlei verhalen, mythen en sagen uitgebeeld, die ons natuurlijk volledig ontgaan. Het is een mannendans, slechts 1 gedeelte wordt door vrouwen uitgevoerd. Een spektakel om mee te maken, en dat vinden de dorpsbewoners ook. Ook voor hen blijft het iets bijzonders.
Maandag vertrekken ze weer, na nog de nodige giften te hebben gedaan. Wij hebben vaker gasten die bijvoorbeeld pennen en schriften aan de school willen geven. Hartstikke sympathiek natuurlijk. Wij vrezen echter dat het verwachtingen wekt bij de community. Niet voor niets lopen kinderen achter je aan die “give me a pen” of “give me my money” roepen. In Kenya hadden we gasten die een zak snoep via ons aan de kinderen wilden geven. Wij hebben het lekker zelf opgegeten. In Kenya, maar ook in Malawi is de mondzorg effe wat anders dan in Nederland. Ik zou niet weten waar een tandarts is. Als mensen hier iets aan hun tanden mankeren laten ze de tand trekken. Ik vraag nooit door wie.

Daarna hebben we bijna doorlopend gasten. Een drietal, 1 Zwitser en 2 Russen, heeft voor 12 dagen geboekt. Eigenlijk wilde ik de boeking niet serieus nemen. 12 dagen! Wij moeten meehelpen om voor de Russen een visum te regelen. Naaah, dit kan alleen maar ellende betekenen. De reissom wordt echter snel betaald. Is het dan toch echt?! Op de bewuste dag komen ze aan. 3 hartstikke aardige mensen die onderzoek komen doen in het bos. Ze zijn met name geïnteresseerd in mieren en kevers. En die zijn er zat! Tjonge jonge! We hebben wel eens een gezin te gast gehad met een jong kind dat rennend uit het bos kwam. Ze hadden even ergens stilgestaan en dat vonden de mieren heel erg fijn. Vooral de grote zwarte mieren. Die bijten lekker gemeen en laten niet meer los.
Afijn, de biologen, want dat zijn ze, komen zonder bagage. Voor 1 dag is dat wel te doen. 3 dagen later beginnen ze ongelukkig te worden. Na uren bellen met het vliegveld besluiten we de bagage, die in Mponela gedropt is wat nog zo’n 1,5 uur rijden is, zelf op te halen. We huren de enige auto die in de omgeving beschikbaar is aangezien onze auto al 3 maanden in de garage staat. 2 gasten rijden mee. Het wordt al donker als ze vertrekken. Rond 10 uur zijn ze terug. Meestal horen we auto’s aan komen rijden. Zo ook deze. Alleen het geluid klinkt anders. Op het terrein van de lodge lijkt de auto zo ongeveer in elkaar te storten. 1 band is volledig aan flarden gereden en laat een zwart spoor van rubber achter. De benzine druppelt er gestaag uit. Dat ze de lodge gehaald hebben, mèt de bagage, is een klein wonder. Het lijkt ons een goed idee om deze auto maar niet meer in te huren.

Als het drietal 12 dagen later vertrekt voelt het alsof vrienden weggaan.

Maar wij gaan zelf ook weg. Vlak voor het Paasweekend komt onze vervanger. De lodge is dat weekend weer helemaal afgehuurd dus hij kan meteen aan de bak. Vrijdagavond, het is alweer bijna donker, stopt een bus voor de lodge. 14 IJslanders stappen uit. Die eerste momenten met een groep zijn altijd spannend. Een stel krijgt een luxury tent aangeboden. Ze slapen liever in een kamer. De tent is te primitief. Nou, de toon lijkt gezet. Ze komen van een blijkbaar hele luxe lodge. “Onze”  lodge is comfortabel. Maar niet heel luxe. Ohoh, en dan nog een heel weekend te gaan. De volgende dag hebben we ze een wandeling met een traditionele genezer en een lunch bij haar thuis aangeboden. Ze komen super enthousiast terug. En dan blijkt weer hoe erg je je kunt vergissen. Ze zijn heel erg aardig en genieten met volle teugen. Bubbels op de Sunsetrock doen de rest. Altijd een succes. En altijd ontzettend leuk en bijzonder om te doen.
Als zij na het weekend vertrekken is het tijd voor ons om in te gaan pakken. Over 2 dagen gaat onze vlucht. We hebben besloten om 1 dag eerder te gaan. Het is nog steeds regenseizoen dus je weet maar nooit. Om 12 uur staan we  klaar om opgehaald te worden. We krijgen een berichtje: het wordt iets later. Rond half 5 vertrekken we. Niks een rustige middag in Lilongwe! En het gaat regenen. Hard regenen. Een half uur later staan we muurvast in de modder. Mensen stromen toe. Hier valt geld te halen. Met man en macht wordt modder weg geschept en aan de auto gerukt. Ja, zegt de chauffeur, de 4 wd doet het niet. Ik kijk hem aan. Sinds vandaag bedoel je? Oh nee, al het hele seizoen! Oké….volgens mij hadden we een 4wd gehuurd. Goed moment om dit te vertellen. Maar ik hoef me geen zorgen te maken, zegt de chauffeur. We komen echt wel los. Ondertussen gaat het al schemeren en zal het snel donker zijn. Er zit nog geen beweging in de auto. Na meer dan een uur wordt de auto min of meer opgetild en kunnen we verder rijden. Wel eerst betalen uiteraard. Wij vragen ons wel eens af waarom de lokale mensen niet zelf de weg verbeteren. Nou, hierom natuurlijk. Elke auto die vast komt te zitten levert geld op.
Rond half 9 komen we in ons hotel. Gelukkig kunnen we nog iets te eten krijgen want de keuken is eigenlijk al dicht.

De vlucht naar huis gaat prima. Geen noemenswaardige vertragingen, bagage keurig meegekomen. Een unieke ervaring. Op Schiphol vragen we ons af of mijn broer ons samen met mijn moeder komt ophalen. Nou nee zegt mijn broer, ze is vanochtend naar het ziekenhuis gebracht. Huh?!
Na een korte pauze “thuis” gaan we haar opzoeken. Ze krijgt nieuw bloed. Morgen mag ze naar huis. 24-uurs zorg wordt geregeld. Er is een terminaal verklaring afgegeven.
Déjà vu.
Geen fijne thuiskomst.
Niks ontspannen.
Geen idee hoe dit gaat verlopen.
Ze heeft al lang gezondheidsproblemen. Dat wisten we. Niet dat het inmiddels zo ernstig was. De tumor in haar longen groeit. Verder gaat alles achteruit. Alle zorg wordt ons uit handen genomen. Er is altijd een verpleegkundige in huis. Fijn!
En niet fijn.
Samen met mijn zus zijn we op stap geweest met de Wensambulance. Naar Texel. Mijn moeder heeft veel van de wereld gezien. Maar nog nooit een Waddeneiland. Het is een prachtige dag geworden! 2 lieve begeleiders, mooi weer, een picknickmand vol lekkere dingen, een paar flesjes wijn. Top! Zo fijn dat we haar dit nog mee hebben kunnen geven.

Vrijdagochtend 20 april: ik zie haar nu liggen. Ze kan eigenlijk niets meer zelf. Volledig afhankelijk. Ze lijkt bij. Maar ook weer niet. Suf en verward. Langzaam laat haar lichaam haar in de steek. Ga maar, denk ik dan. Maar blijf ook alsjeblieft!
De derde van ons gezin die het leven moet loslaten. De derde die wij moeten loslaten.
En dat is moeilijk.
Heel moeilijk.

Vrienden vangen ons op. Bellen ons. Appen ons. Bieden hulp aan. Leven mee.
Dàt is vriendschap!

Vrijdagmiddag rond 6 uur is mijn moeder overleden. Rob en ik waren net 10 minuten de deur uit. De verpleegkundige was even in de keuken. 
Ze was even alleen...
Het moest zo zijn.

Foto’s

14 Reacties

  1. Anneke:
    22 april 2018
    Lieve Irene en Rob,

    Gecondoleerd met jullie moeder en schoonmoeder. Wat een verdrietige thuiskomst maar wat fijn dat jullie haar laatste weken bij haar konden zijn. Ik en Jan wensen jullie en jullie familie heel veel sterkte en kracht. Lieve groet Anneke & Jan
  2. Peter van nieuwkoop:
    22 april 2018
    Gecondoleerd en sterkte, Rob en Irene.
  3. Angèle Lok:
    22 april 2018
    Lieve Irene en Rob,

    Gecondoleerd met het verlies van moeder en schoonmoeder, het is heel verdrietig dat het zo is gaan lopen voor jullie. Zeker ook omdat je eindelijk weer eens deze kant opkomt en dit weer moet meemaken.
    Heel veel sterkte toegewenst en veel liefs van mij,
    Angèle
  4. Ellen:
    22 april 2018
    Wat een trieste thuiskomst! En wat een gemis! Ik voel met jullie mee.
    Maar fantastisch dat jullie nog samen die dag naar Texel hebben kunnen maken. Een mooie herinnering die je kunt koesteren.
  5. Linda:
    22 april 2018
    Heej Irene en Rob. Gecondoleerd. Goed om te lezen dat jullie mooie dagen hebben gehad voor het definitieve afscheid, maar wel weer een rouwrandje erbij. Hou vol en sterkte! Xl
  6. Lianne Simons:
    22 april 2018
    Lieve Irene en Rob,
    Gecondoleerd met het verlies van je moeder (schoonmoeder). Wat een dubbel gevoel moet dat zijn, weer afscheid nemen als je in Nederland bent maar waarschijnlijk ook fijn dat je er wel bij kon zijn en nog zo'n mooie dag met je moeder mocht beleven. Waardevolle herinneringen!! Veel sterkte bij het afscheid!! Lieve groeten Lianne en Jeroen
  7. Annette:
    22 april 2018
    Lieve Irene en Rob,

    Gecondoleerd met dit verlies. Wel mooi dat jullie toch nog wat tijd hebben gehad voor mooie momenten en afscheid nemen.

    Heel veel sterkte,
    Annette
  8. Chrissy Nusink:
    22 april 2018
    Gecondoleerd. De herinneringen zullen altijd blijven. Sterkte. Chrissy
  9. Gudule:
    22 april 2018
    Lieve Irene en Rob,
    wat een verdrietig bericht ... gecondoleerd met het verlies van jullie moeder (en schoonmoeder). Ja, loslaten is vreselijk moeilijk. Heel veel sterkte aan de hele familie.
    Die dag op Texel zal een van de meest bijzondere en fijne herinneringen zijn denk ik ... wat heerlijk dat jullie dat hebben kunnen doen en wat zal je moeder daar van genoten hebben. Lieve groeten, gudule
  10. Cara Batteké:
    22 april 2018
    Lieve Irene en Rob gecondoleerd met het overlijden van jullie (schoon)moeder. Ik wens jullie heel veel sterkte. Loslaten is moeilijk. Veel liefs Cara
  11. Judith:
    23 april 2018
    Gecondoleerd en heel veel sterkte!
  12. IRENE BEKKERS:
    23 april 2018
    Dank jullie allemaal wel voor de fijne reacties!
  13. Rob Penning:
    23 april 2018
    Gecondoleerd en sterkte Rob en Irene.
  14. Corine Lach de Bère:
    23 april 2018
    Gecondoleerd met dit grote verlies, gelukkig zijn er altijd mooie herinneringen die je altijd bij je zal dragen. Sterkte!!